VIỆT NAM NHỮNG HÌNH ẢNH XƯA–1884-1910

KHOA HỌC THẾ KỶ 21	viện lịch sử dòng họ	CLB gia phả học TPHCM	TTNCVTH gia phả	PHOTOHOUSE	KHTK21
phòng chẩn trị TXNU	Lê Thống Nhứt TBĐB	QCDL	HKH lịch sử

CÓ 3 NỀN VĂN HOÁ LỚN HIỆN NAY 
TỰA VÀO 3 MỆNH ĐỀ LỚN SAU

1-NỀN VĂN HOÁ “KINH THÁNH” MỌI MUÔN VẬT
    ĐỀU DO THƯỢNG ĐẾ TRỜI ĐẤT SINH RA

2- NỀN VĂN HOÁ “KINH DỊCH” TẤT CẢ MỌI THỨ
     ĐỀU DO ÂM DƯƠNG MÀ HÌNH THÀNH

3- NỀN VĂN HOÁ “DARWIN . MARK . LENIN” TẤT CẢ
    MỌI THỨ,MỌI SỰ VIỆC PHẢI CÓ THỜI GIAN TIẾN
    HOÁ MÀ HÌNH THÀNH

khoa học thế kỷ 21	viện lịch sử dòng họ	câu lạc bộ gia phả       học TPHCM	trung tâm nghiên cứu    và thực.hành G.P
KHTK21	photohouse đồi cát   trắng motel	phòng chẩn trị            tịnh xá ngọc uyển	lê thống nhứt thương binh đặc biệt

chợ tạI saigon 1955

bến tầu tạI saigon năm 1955

NHỮNG THÀNH TRÌ XƯA CỦA VN DO BS HOCQUARD CHỤP
TỪ NĂM 1884-1885 SLIDE SHOW CHẠY TRÊN YouTube

NHỮNG THÀNH TRÌ XƯA CỦA VN DO BS HOCQUARD CHỤP TỪ NĂM 1884-1885 SLIDE SHOW CHẠY TRÊN YouTube

xe lôi xe kéo xe đạp đến xích lô đạp +những nghành nghề thờI kỳ Pháp thuộc 1900

 

Họa phẩm (Hiếu-Ức-Quốc) xưa nhất về dân tộc Ðại-Việt (1078)

Một họa phẩm danh tiếng của Lý-Công-Lân tức Lý-Long-Miên, người đất Chu, đại-thần đời nhà Tống, miêu họa các sứ giả của Hiếu-Ức-Quốc, có nghĩa là nước của những người có lòng hiếu thảo, tức là nước Ðại-Việt của ta vậy (theo Ô.Thái-Văn-Kiểm).

Bức tranh nầy được lưu giữ tại viện bảo tàng Emile Etienne Guimet ở Paris !

 Xin mời các bạn tham khảo bài viết của Ông Nguyễn Cung Thông về bức hình nầy

    

                      về bức vẽ ‘  Tản mạn Hiếu-Ức-Quốc’ (phần 1)

      (Họa phẩm cổ nhất liên hệ đến Việt Nam/Đại Việt)

  

Họa phẩm bên dưới cho thấy hình ảnh các sứ giả của Hiếu-Ức-Quốc - dịch âm Hán Việt/HV trực tiếp từ chữ Trung Hoa/TH bên góc phải - rất đáng chú ý từ nhiều phương diện. Phần này tóm tắt cách nhìn từ quá trình phục hồi âm cổ để đưa ra một giải thích, hi vọng sẽ thấy được nghĩa chính xác hơn của cụm từ ‘Hiếu-Ức-Quốc’ này.

 

1. Bức tranh này được đăng trên mạng ‘Việt Nam hình ảnh xưa’ của Nguyễn Tấn Lộc¹, trích lại từ cuốn “Đất Việt Trời Nam” của tác giả Việt Điểu Thái Văn Kiểm - xuất bản ngày 22-08-1960 tại Sàigòn. Theo lời trích thì ‘…Một họa phẩm danh tiếng của Lý-Công-Lân hay Lý-Long-Miên, người đất Chu, đại thần đời nhà Tống, miêu họa các sứ giả của Hiếu-Ức-Quốc, có nghĩa là nước của những người có lòng hiếu thảo, tức là nước Đại Việt…’. Đọc xong lời giải thích, người viết rất thắc mắc vì có thể Hiếu-Ức-Quốc chỉ là dạng phiên âm (của một tiếng ngoại quốc dùng các âm Hán Trung Cổ) chứ không mang nghĩa đặc biệt gì cả, như những ghi nhận sau đây.

 

2. Hiếu² HV đọc là xiào (theo pinyin/phiên âm Bắc Kinh/BK) bây giờ. Ức HV đọc là yì BK bây giờ, nghĩa là trước ngực - ngực với phụ âm đầu ng- và phụ âm cuối –c cho thấy một dạng âm cổ hơn. Quốc HV đọc là guó BK bây giờ, dạng HV vẫn còn duy trì âm cuối –c³. Hiếu/xiào có dạng âm Hán Cổ ra sao ?  Thật ra hiếu HV đã là một dạng âm cổ còn duy trì trong tiếng Việt. Ta có thể tìm thêm vài manh mối trong các từ có chữ hiếu làm thành phần hài thanh/HT sẽ thấy rõ hơn. Hao HV viết bằng bộ khẩu hợp với chữ hiếu HT là la hét, mà tiếng Việt còn có từ gào (thét), cũng như các từ HV khác như khiếu (kêu to) . Thêm vào đó là liên hệ rất gần⁴ giữa hai phụ âm h và k để ta có thể khôi phục âm cổ của hiếu/xiào là *khjô/kjô – so với dạng âm Hán Trung Cổ thường thấy là *kheo (phiên âm theo tiếng Việt). Còn ức/yì có dạng âm Hán Cổ ra sao?  Ta để ý yì còn là giọng BK cho dịch/*diệt hay cũng là âm Hán Trung Cổ với phụ âm cuối –t : thành ra hai âm hiếu ức, ngược dòng thời gian hơn 1000 năm, có thể đọc như là *kjô *diệt. Hai âm này rất gần với hai âm Cồ Việt (đọc theo giọng Nam), tên của nước Việt Nam thời Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế (968) – tên này được dùng nhiều năm sau đó – phù hợp với khoảng thời gian bức họa của Lý-Công-Lân ra đời (thời Tống 960-1279 SCN). Đại trong Đại Cồ Việt chỉ là tiếng thêm vào cho oai vệ như các cách dùng (nước) Đại Hán, Đại Thanh, Đại Nam, Đại Việt, Đại Pháp, Đại nhân … Ngay cả trong tiếng Anh thuộc họ Ấn-Âu ta còn thấy nước Anh gọi là ‘Great Britain’ (nước Đại Anh).

 

3. Trong cách phiên âm của tiếng nước ngoài vào tiếng TH, ta nhận thấy những trường hợp như sau : nước Mĩ/Mỹ là Mỹ Quốc HV hay Mĕiguó BK, mĕi là mỹ (đẹp);     

Nước Pháp là Pháp Quốc HV hay Făguó BK, fă là pháp (luật) …v.v… Các âm Mỹ hay Pháp đều là âm tương đương của me- (trong chữ America, dấu nhấn vần thứ hai a-me’-ri-ca) và âm rút gọn của Pha-Lăng-sa (France, âm đầu). Nếu dựa trên các chữ mỹ để giải thích nước Mĩ/Mỹ có nhiều người đẹp, hay nước Pháp có nhiều luật lệ thì e không được ổn cho lắm : ta đã lầm phiên âm thành ra phiên nghĩa…v.v… Đây có thể là trường hợp của “Hiếu-Ức-Quốc” ghi trong phần 1 ở trên.

 

4. Một lầm lẫn rất thường gặp là dùng hệ thống âm thanh hiện tại để gán ghép vào hệ thống âm thanh trong quá khứ, nhất là khi khoảng cách thời gian rất lớn (như cả ngàn năm đã qua chẳng hạn). Ngôn ngữ con người luôn luôn thay đổi, theo thời gian để cho các tiếng cổ và theo không gian để cho các tiếng địa phương (phương ngữ, thổ ngữ…). Sự thay đổi này còn được ghi trên giấy tờ rõ ràng như tên thành phố Bắc Kinh, Nam Kinh : thế hệ bây giờ thường đọc là Bây-Ching (theo giọng Phổ Thông BK, bĕijīng) hay Nan-Ching (Nánjīng BK), nhưng các báo chí sách vở từ trăm năm qua vẫn thường ghi là Peking, Nanking … và ta vẫn cứ gọi là Bắc Kinh, Nam Kinh khi nói chuyện hàng ngày. Bắc HV còn duy trì âm cổ cuối –k (cũng như một số giọng miền Nam TH như Quảng Đông, Hẹ) và phụ âm cổ đầu k- của Kinh (thay vì ngạc hoá thành một dạng ch-).

 

5. Cách dùng hiếu ức có vẻ gượng ép, so với những cách dùng HV khác như hiếu tâm (lòng hiếu thảo⁵), hiếu tính (tính hiếu thảo của con đối với cha mẹ), hiếu đạo (đạo phụng dưỡng cha mẹ), hiếu thuận (hiếu thảo và phục tùng cha mẹ), hiếu nữ (người con gái có hiếu), hiếu tử (con có hiếu, con đang có tang cha mẹ) …v.v…

 

6. Cồ⁷ hay cù HV viết bằng bộ mục, giọng BK bây giờ là jù, qú, qū, jí, jī so với giọng Quảng Đông keoi4, geoi3, geoi6, geoi2 và âm Hẹ là ki1, gi5 … và âm Hán Trung Cổ phục hồi là *kuH (hay *gjuH), rất gần âm cù. Việt HV hay yuè BK có âm Hán Trung Cổ là *hjwot và âm Hán Thượng Cổ⁶ phục hồi là *wjat (rất gần âm Việt, giọng Bắc môi hoá cao độ cho ra âm v-). Tiếng TH hiện tại không có phụ âm môi xát v- như tiếng Việt. Tóm lại, ‘Hiếu-Ức-Quốc’ có thể là phiên âm của Cồ-Việt-Quốc (nước Cồ Việt), phù hợp với tên nước Việt Nam vào khoảng thời gian đó cũng như phù hợp với các cách đọc âm Hán Trung Cổ phục hồi.

 

 

Phụ chú và phê bình thêm

 

(1) địa chỉ mạng  http://nguyentl.free.fr/html/cadre_sommaire_vn.htm  : có nhiều hình ảnh xưa và nay cùng các tài liệu ít gặp (cập nhật tháng 3 năm 2007 từ lúc lên mạng năm 2000). Bức tranh này được lưu giữ tại viện bảo tàng Emile Etienne Guimet ở Paris.

 

(2) chữ hiếu viết bằng bộ tử (con), các hình khắc cổ trên giáp cốt văn, kim văn, tiểu truyện …  cho thấy một đứa bé (ở dưới) dắt một ông già (râu dài) – nói lên sự tôn kính/giúp đỡ người già hay cha mẹ nói riêng. Đây là một chữ mà trong tiếng Anh thuộc họ Ấn Âu không có một chữ hay nhóm chữ nào tương đương (‘filial piety’ chỉ là một nhóm chữ dịch gần đúng, cũng như áo dài dịch là ‘long dress’ vậy). Chữ này tóm tắt truyền thống Á Đông chúng ta và có thể viết cả mấy bộ sách về đề tài này mà vẫn chưa hết ý! Có tác giả (như G. D. Wilder và J. H. Ingram trong “Analysis of Chinese Characters” 1974) cho rằng chữ hiếu viết bằng bộ tử hợp với chữ lão HT, nhưng bây giờ chữ viết đã thay đổi mà ta chỉ còn một nửa chữ lão trong chữ hiếu. Điều này cũng có lý nếu ta để ý các liên hệ ngữ âm lão/khảo, cố, cổ, cũ, cụ, cựu, hủ … cho thấy phụ âm cuối lưỡi và thanh hầu cho thấy dạng âm cổ của hiếu có thể là *cổ/cồ

 

(3) các phụ âm cuối vô thanh (voiceless) và tắc (stop) -p/t/k thường hiện diện trong các tiếng phía Nam Trung Hoa như Quảng Đông, Hẹ, Phúc Kiến, Tiều Châu … và âm Hán Trung Cổ khi phục hồi cũng có các dạng âm cuối này. Giọng BK thường có khuynh hướng mất đi các âm cuối này như các âm yì (ức) và guó (quốc) trên.

 

(4) xem thêm liên hệ h-k trong bài “Nguồn gốc Việt Nam của tên 12 con giáp - Hợi/cúi – heo (phần 5)” cùng tác giả. Chiều biến âm g/k > h có thể thấy rõ khi so sánh tiếng Phạn (Sanskrit) agama (kinh A-Hàm), ganga (sông Hằng Hà) …Các bài này đăng trên mạng khoahoc.net (các số lưu trữ năm 2006/2007) hay dunglac.net, anviettoancau.net

 

(5) các định nghĩa trích từ cuốn “Hán Việt Tự Điển” – SàiGòn (1960), bản cập nhật (revised edition) – NXB DAINAM (1987), California (USA).

 

(6) theo William Baxter trong cuốn “A Handbook of Old Chinese Phonology” – NXB Mouton de Gruyter (1992). Theo Edwin Pulleyblank trong cuốn “Lexicon of reconstructed pronunciation in early Middle Chinese, late Middle Chinese, and early Mandarin” – NXB University of British Columbia (1991), thì âm Hán Trung Cổ phục hồi có dạng wuat. Theo người viết, dạng *diệt/*juat (giọng Nam, môi hoá w- không nhiều) thành ra gần với âm Hán Trung Cổ của ức là *ik/*jiat hơn, phản ánh qua cách đọc yì BK bây giờ.

 

(7) Cồ là to lớn : chữ Nôm có những cách viết như cù HV (nghĩa là sợ, một họ người TH), cù HV hợp với chữ cổ, cù HV hợp với chữ đại … Ta có các cách dùng như gà cồ, vịt cồ … Trong “Cư Trần Lạc Đạo” (thế kỷ XIII) có câu ‘…mến đức cồ kiêng bùi ngọt…’. Tác giả Trần Văn Giáp cũng ghi nhận (tên Nôm) Đại-Cồ-Việt trong giai đoạn hình thành chữ Nôm, so với các tên gọi Bố Cái Đại Vương (Phùng Hưng, thế kỷ VIII) trong cuốn “Lược khảo vấn đề chữ Nôm” NXB Ngày Nay (2002). Chữ cù HV còn được dùng làm thành phần HT trong quá trình cấu tạo chữ Hán, hay để phiên âm Gautama (Cù Đàm, Cồ Đàm … một tên gọi của họ Thích/Sakya - họ của đức Phật Tổ).

 

 

 

 Việt-Nam những hình ảnh xưa

 Những tấm hình xưa nhất của lịch sử Việt Nam (3 hình)

 Triều đại nhà Nguyễn (58 hình)

 Những nhân vật nổi tiếng (20 hình)

 Triều Ðình xưa (35 hình)

 Từ dân lên quan (21 hình)

 Dân tộc thiểu số (68 hình)

 Cộng đồng người Hoa (31 hình)

 Nghề phát thư (11 hình)

 Hút thuốc phiện (5 hình)

 Xe kéo ( 23 hình)

 Tiền giấy thời Pháp thuộc (120 hình)

 Những cuộc kháng chiến chống Pháp (47 hình)

    (Xin lưu ý ! trong phần trên có vài tấm hình có thể làm cho các bạn trẻ bị chấn động)

 Sự hiện diện của Ðông Dương tại Paris hay các cuộc triển lãm quốc tế (71 hình)

 Sự hiện diện của Pháp ở Ðông Dương (34 hình)

 Lính Ðông Dương (75 hình)

 Luật xưa (10 hình)

 Nghề nghiệp (27 hình)

 Giáo dục (12 hình)

 Nghệ sĩ  (8 hình)

 Ðạo Thiên Chúa (12 hình)

 Cuộc sống hằng ngày (90 hình)

 Hình ảnh xưa của miền Bắc (67 hình)

 Hình ảnh xưa của miền Trung (13 hình)

 Hình ảnh xưa của miền Nam (98 hình)

 Lễ mừng thọ 40 tuổi của vua Khải Ðịnh (25 hình)

 Lễ táng của vua Khải Ðịnh (25 hình)

 Lễ đăng quang của vua Bảo Ðại (11 hình)

 Những tấm hình của Ô. Bác Sĩ Hocquard hay Việt-Nam vào những năm 1884-1885 (250 hình)

 Lễ Nam Giao hay lễ cúng sao, cúng trời (22 hình)

 Những tấm hình xưa của ông André FRASSATI (28 hình)

 Những tấm hình xưa của ông Louis LANDUCCI (34 hình)

 Những tấm hình xưa của ông Urbain CALESTROUPAT (74 hình)

 Những tấm hình xưa của ông Raymond CHAGNEAU (130 hình)

  Những tấm hình xưa của ông Jean HAEFFLINGER (7 hình)

(...)

Trong suốt cuộc hành trình lập quốc, nước Việt-Nam đã biết nhiều chiến tranh hơn là hoà bình. Chính vì đó mà phần đông những di tích lịch sử không còn tồn tại đến thời nay.

Nếu ai có dịp để ý thì sẽ thấy rằng hầu như tất cả sách lịch sử Việt-Nam đều rất "ngán", sách nào cũng chỉ tả lại những dữ kiện xưa một cách buồn bã với những ngày tháng và những tên họ hay chức tước dài lòng thòng, khó nhớ như một quyển tự điển, ít sách nào chịu khó sưu tầm để thêm nhiều hình ảnh vào cho nó sống động như một câu chuyện hình dễ nhớ. Một trong những điểm khôi hài là một phần lịch sử của Việt-Nam đã được lưu lại trên các tấm bưu thiệp ở Pháp mà không một quyển sách lịch sử Việt-Nam nào nói đến.

Những tấm hình nầy phần lớn đã thuộc về lịch sử, không còn bản quyền (trừ những hình của ông Pierre DIEULEFILS mà bản quyền còn đến năm 2007), phần đông các tấm hình nầy đã được chụp từ cuối thế kỷ thứ 19 hay đầu thế kỷ thứ 20, vào thời này vấn đề bản quyền chưa được coi trọng, (theo luật pháp hiện nay thì bản quyền hết hạn 50 năm sau khi tác giả mất). Những tấm hình nầy được lưu trữ tại nhiều nơi ở Pháp: trong mổi cục bộ của chánh quyền, Thư Viện Quốc Gia (trên site Internet), Sở Ðịa Dư Paris và nhất là ở trung tâm dữ liệu thuộc địa ở Aix-en-Provence.

Ðã có nhiều người làm công việc sưu tầm các tấm hình này như các quyển sách: Archives De L'Indochine của Jacques Borgé và Nicolas Viasnoff (Nhà xuất bản Michèle Trinckvel), L'Indochine En Cartes Postales của Jean Noury (Nhà xuất bản Publi-Fusion), "L'Indochine à la belle époque" của Fancis Engelmann (Nhà xuất bản ASA), Những Hình Ảnh Xưa của Nguyễn Khắc Ngữ (Nghiên-Cứu Sử-Ðịa xuất bản), v.v... và gần đây trong một CD-ROM của Hội Chuyên Gia Việt-Nam.

Một trong những nhà xuất bản nổi tiếng thời đó phải kể đến ông Pierre DIEULEFILS, trước đó là một người trong quân đội, nhưng sau khi giải ngũ đã ở lại Tonkin (Hà Nội) để hành nghề xuất bản bưu thiệp. Vào thời nầy, còn hơi hỗn tạp nên bây giờ có nhiều tấm bưu thiệp giống nhau nhưng lại được đóng dấu với nhiều nhà xuất bản khác nhau !

Các bạn sẽ tìm thấy ở đây những hình ảnh được sắp đặt theo chủ đề. Hy vọng rằng sau khi thăm viếng site này, các bạn sẽ có thêm được nhiều hình tượng mới về Việt Nam

 

Nếu các bạn có những hình ảnh xưa của VN, xin cho tôi mượn scan lại, hay gởi cho tôi bằng email, để cho mọi người cùng xem, thật là uổng khi để mai một những tài liệu đã thuộc về lịch sử của nhân loại. Xin cám ơn bạn trước.

 

Tôi xin thành thật cám ơn những bạn sau đây đã tham gia vào việc xây dựng cái site nầy bằng cách đóng góp hình ảnh của mình (theo thứ tự thời gian):

-Nghệ sĩ PHAM Duy (Mỹ)

-Ông BDH (Gia Nã Ðại)

-Ông DOAN Vu (Mỹ)

-Ông TRAN Quang Dong (Thụy Ðiển)

-Ông Jérôme HOFFART (Pháp)

-Ông NGO Van Duc Vincent (Pháp)

-Ông PARI J-Christophe (Pháp)

-Ông NGUYEN Dang Huân (Pháp)

(Nếu hình các bạn gởi chưa thấy trên site có nghĩa là tôi chưa có thời giờ để sấp xếp, xin cáo lỗi cùng các bạn)

 

<trở về trang chánh>

KHOA HỌC THẾ KỶ 21	viện lịch sử dòng họ	CLB gia phả học TPHCM	TTNCVTH gia phả	PHOTOHOUSE	KHTK21
phòng chẩn trị TXNU	Lê Thống Nhứt TBĐB	QCDL	HKH lịch sử

CÓ 3 NỀN VĂN HOÁ LỚN HIỆN NAY 
TỰA VÀO 3 MỆNH ĐỀ LỚN SAU

1-NỀN VĂN HOÁ “KINH THÁNH” MỌI MUÔN VẬT
    ĐỀU DO THƯỢNG ĐẾ TRỜI ĐẤT SINH RA

2- NỀN VĂN HOÁ “KINH DỊCH” TẤT CẢ MỌI THỨ
     ĐỀU DO ÂM DƯƠNG MÀ HÌNH THÀNH

3- NỀN VĂN HOÁ “DARWIN . MARK . LENIN” TẤT CẢ
    MỌI THỨ,MỌI SỰ VIỆC PHẢI CÓ THỜI GIAN TIẾN
    HOÁ MÀ HÌNH THÀNH

khoa học thế kỷ 21	viện lịch sử dòng họ	câu lạc bộ gia phả       học TPHCM	trung tâm nghiên cứu    và thực.hành G.P
KHTK21	photohouse đồi cát   trắng motel	phòng chẩn trị            tịnh xá ngọc uyển	lê thống nhứt thương binh đặc biệt